ΠΛΑΤΩΝ «Τίμαιος»

Αυτή η θεωρία των περιοδικών καταστροφών που δημιουργούσαν κάθε φορά σχεδόν καινούργιους πολιτισμούς, ήταν γενικά αποδεκτή και σχολιαζόταν συχνά κατά την αρχαιότητα, αν και σπάνια με τόσες λεπτομέρειες όπως έκανε ο Πλάτωνας στο διάλογο που λέγεται «Τίμαιος». Ο Πλάτωνας περιγράφει την επίσκεψη που έκανε ο διάσημος πρόγονός του, ο Σόλων, ο Αθηναίος νομοθέτης, φιλόσοφος και φιλόλογος, μαζί με μερικούς Αιγύπτιους ιερείς στο Ναό της Νέιθ στη Σάις της Αιγύπτου. Ο Σόλωνας παρουσιάζεται να συζητάει με τους ιερείς για το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειάς του, οπόταν ένας από τους ιερείς, πολύ μεγάλης ηλικίας, μ’ αυτή την ευκαιρία, έκανε μία διάλεξη για την αρχαιότητα, τη σημασία των αρχαίων γραπτών μνημείων και τις περιοδικές καταστροφές της γης. Τα λόγια του Πλάτωνα, που έφτασαν ως εμάς περίπου όπως μας τα είπε ο ίδιος εδώ και πάνω από 2000 χρόνια, προσφέρουν ένα ζωντανό σχόλιο της αρχαιότητας πριν την αρχαιότητα και των περιοδικών κύκλων του πολιτισμού.

Λέγεται λοιπόν πως ο ιερέας είπε τα εξής: «Σόλωνα, Σόλωνα, οι Έλληνες είστε πάντοτε παιδιά και γέροντας Έλληνας δεν υπάρχει».

Ακούγοντάς τον ο Σόλων ρώτησε: «Πως το λες αυτό;»

Εκείνος απάντησε: «Όλοι είστε νέοι στις ψυχές, γιατί σ’ αυτές, από αρχαία ακούσματα, δεν έχετε κρατημένη καμία παλαιά δοξασία, ούτε κανένα πανάρχαιο μάθημα. Και το αίτιο αυτών είναι το εξής: πολλές και διάφορες καταστροφές έγιναν και θα γίνουν στους ανθρώπους. Από πυρ και ύδωρ οι μεγαλύτερες, ενώ από μύρια άλλα στοιχεία άλλες μικρότερες. Αυτά λοιπόν που λέτε κι εσείς – ότι κάποτε ο Φαέθων, ο γιος του Ήλιου έζευξε το άρμα του πατέρα του και, μη όντας δυνατός για να το οδηγήσει στην πατρική οδό, συνέκαψε όσα βρίσκονταν επάνω στη γη ενώ ο ίδιος καταστράφηκε κεραυνοβολημένος – αυτό λέγεται σε μορφή μύθου, ενώ αλήθεια είναι ότι με την πάροδο πολλών χρόνων, η παρέκκλιση των σωμάτων που κινούνται στον ουρανό, γύρω από τη γη, επιφέρει μεγάλη πύρινη καταστροφή σε όσα βρίσκονται επάνω στη γη.

Τότε λοιπόν, όσοι κατοικούν στα όρη και σε υψηλούς τόπους και στην ξηρά, υφίστανται μεγαλύτερη καταστροφή απ΄ όσους κατοικούν κοντά στους ποταμούς ή στην θάλασσα. Εμάς όμως, ο Νείλος – ο σωτήρας μας στα υπόλοιπα – και από αυτή τη δυσχέρεια μας σώζει πλημμυρίζοντας.

Όταν πάλι οι Θεοί προκαλούν κατακλυσμούς αποκαθαίροντας με ύδατα τη γη, διασώζονται οι ορειβίσιοι βουκόλοι και βοσκοί, ενώ παρασύρονται από τα ποτάμια στην θάλασσα οι κάτοικοι των πόλεων σαν τις δικές σας.

Σε τούτη εδώ τη χώρα – ούτε τότε, ούτε άλλοτε – δεν πέφτει από πάνω νερό στο έδαφος. Αντίθετα, από κάτω αναβλύζει πάντοτε. Γι’ αυτό τον λόγο και την αιτία οι εδώ σωζόμενες παραδόσεις λέγεται ότι είναι παλαιότερες.

Και είναι αλήθεια ότι σε όλους τους τόπους, όπου ο υπερβολικός χειμώνας ή ο καύσωνας δεν το απαγορεύουν, πάντοτε επιζεί το γένος των ανθρώπων, είτε αυξημένο, είτε ελαττωμένο. Όσα λοιπόν, δικά σας ή δικά μας ή άλλου τόπου ακούσαμε και γνωρίζουμε – αν, δηλαδή πρόκειται για κάποιο ωραίο ή μεγάλο γεγονός ή ενδιαφέρον – τα  πάντα, από παλιά, είναι εδώ καταγεγραμμένα και διασωσμένα στα ιερά μας. Στα μέρη σας, όλως και στα άλλα μέρη, μετά την πάροδο συγκεκριμένων ετών, κάθε φορά που μόλις ετοιμάζονται τα συγγράμματα και όλα όσα χρειάζονται οι πόλεις, έρχεται σα νόσημα το ουράνιο ρεύμα και από εσάς αφήνει μόνον τους αγράμματους και άμουσους, ώστε πάλι εξαρχής να γίνεστε σαν τους νέους, μη γνωρίζοντας τίποτε, ούτε δικό μας, ούτε δικό σας, απ’ όσα υπήρχαν στους παλαιούς χρόνους.

Όσα τώρα, λοιπόν, μας ανέφερες για τις γενεαλογίες σας, Σόλωνα, λίγο διαφέρουν από τους παιδικούς μύθους. Εσείς, κατά πρώτο μνημονεύετε έναν κατακλυσμό της γης, ενώ πολλοί έγιναν πιο μπροστά ... ».