Η γη είναι στρογγυλή ...

Η σχεδόν στρογγυλή μορφή της γης ήταν γενικά γνωστή και παραδεκτή από περασμένους πολιτισμούς και σε απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη. Ένα από τα πρώτα ινδικά έπη, το «Σούρυα Σιδχάντα», περιγράφει τη γη σαν πλανήτη με στοιχεία σχετικότητας:

… οπουδήποτε πάνω στη σφαίρα οι άνθρωποι νομίζουν ότι το δικό τους μέρος είναι από πάνω. Αλλά αφού είναι μία σφαίρα στο κενό, γιατί πρέπει να υπάρχει ένα πάνω κι ένα κάτω;

Τα αρχαία ντοκουμέντα της Ινδίας δείχνουν να ξέρουν τα περισσότερα μέρη της γης, ακόμα και απομακρυσμένες και εξωτικές περιοχές σαν την Ιρλανδία.

Τα παιδιά στην αρχαία Αίγυπτο, σύμφωνα με τις ιερογλυφικές επιγραφές της Σάκκαρα, διδασκόντουσαν πως ο κόσμος είναι στρογγυλός. Ο Έλληνας επιστήμονας Ερατοσθένης, τον 3ο αιώνα π.Χ. μετρώντας τη γωνία του ήλιου το μεσημέρι, στη Σηύνη και στην Αλεξάνδρεια, υπολόγισε την περιφέρεια της γης, κάνοντας λάθος μόνο ελάχιστες εκατοντάδες μίλια. Οι περισσότερες μετρήσεις στους αρχαίους θαλασσινούς χάρτες θα πρέπει να έγιναν μόνο αν οι άνθρωποι γνώριζαν πως η γη είναι στρογγυλή.

Υπάρχει μάλιστα κάτι που μπορεί να θεωρηθεί πως αναφέρεται στην Αμερικανική ήπειρο στον διάλογο του Πλάτωνα «Τίμαιος». Ο Κριτίας, ένας από τους ομιλητές σ’ εκείνο το διάλογο, που γράφτηκε πριν 2.400 χρόνια, κάνει μια περιγραφή της Ατλαντίδος αλλά συγχρόνως κάνει ένα παράξενο αινιγματικό σχόλιο που μπορεί ν’ αναφέρεται στην Αμερική. Ο Κριτίας λέει:

… τότε ο Ατλαντικός ήταν πλωτός και υπήρχε ένα νησί στην είσοδό του την οποία εσείς ονομάζετε «Στήλες του Ηρακλέους»: το νησί ήταν μεγαλύτερο από τη Λιβύη και την Ασία μαζί, και από κει μπορούσε κανείς να περάσει σ’ άλλα νησιά κι απ’ αυτά, σ’ ολόκληρη την απέναντι ήπειρο που βρίσκεται γύρω απ’ τον αληθινό ωκεανό. Γιατί αυτή η θάλασσα απ’ αυτή τη μεριά των Στενών του Ηρακλή είναι μόνο ένα λιμάνι με μία στενή είσοδο, αλλά εκείνη η άλλη, είναι πραγματική θάλασσα και η ξηρά, που την περικλείνει πολύ δικαιολογημένα μπορεί να ονομαστεί ήπειρος …

Οι περιγραφές του Πλάτωνα πάνω στην καταποντισμένη ήπειρο της Ατλαντίδος αποτελούν ακόμα ένα γοητευτικό θέμα για μελέτες και υπολογισμούς, αλλά το σχόλιο που κάνει για μιαν ήπειρο απ’ τη άλλη μεριά του «αληθινού Ωκεανού» είναι μία πραγματικότητα, ένα γεγονός που είχε ακούσει ή ήξερε 2.000 χρόνια πριν τον Κολόμβο.

Ο Κολόμβος είχε γοητευτεί τόσο πολύ απ΄ τη δεύτερη πράξη της «Μήδειας» του Σένεκα που είχε γραφτεί 1.500 χρόνια πριν την εποχή του, ώστε την είχε αντιγράψει με το χέρι και συχνά αναφερόταν σ’ αυτήν. Αν και ο Σένεκας στη «Μήδεια» του δεν είναι τόσο σαφής όσο ο Πλάτωνας, το απόσπασμα είναι εξίσου συγκλονιστικό. Το λατινικό κείμενο, όπως το διάβασε ο Κολόμβος, ακολουθεί μια μετάφραση:

… θα’ ρθουν χρόνια σ’ εποχές μελλοντικές
όπου ο ωκεανός, συντονιστής των πάντων
θ’ αποτραβηχτεί και τεράστιος θα φανεί ο κόσμος.
Και θα ξεσκεπάσει η θάλασσα καινούργιους κόσμους.
Και δεν θα’ ναι πια άκρη του κόσμου η Θούλη …

Ο υπαινιγμός ότι άγνωστοι κόσμοι και ξηρές υπήρχαν πέρα από κει που νομιζόταν πως τελείωνε ο κόσμος, ήταν πηγή έμπνευσης για τον Κολόμβο ο οποίος προετοίμασε το ταξίδι του με αξιέπαινο και λογικό ζήλο και συγκέντρωσε πολλά στοιχεία και θεωρίες των κλασικών για την πραγματική μορφή της γης.